Postulêre werkwoorde in Griekwa-Afrikaans – ʼn ondersoek vanuit ʼn grammatikaliseringsperspektief

Abstract

Die grammatikale funksie wat liggaamshoudingwerkwoorde – oftewel postulêre werkwoorde –spesifiek die kardinale werkwoorde sit, staan, lê en loop in geskrewe Standaardafrikaans verrig, is taamlik omvattend beskryf in bestaande Afrikaanse taalkundenavorsing. Die postulêre werkwoord word algemeen in Afrikaans – net soos in Nederlands – aangewend om progressiewe betekenis uit te druk. Die vraag kan egter gevra word of dit op dieselfde wyse gebruik word in ander gebruikskontekste of variëteite van Afrikaans. In hierdie verband kan daar reeds op twee opvallende verskille gewys word in die wyse waarop Griekwa-Afrikaans, ʼn streekvariëteit van Afrikaans, en Standaardafrikaans postulêre werkwoorde grammatikaal aanwend. Eerstens kan die bindingspartikel en uit die Griekwa-Afrikaanse V_POS en V_INF-konstruksie weggelaat word, terwyl dit in Standaardafrikaans nie die geval is nie. Tweedens verskil die frekwensies van die postulêre werkwoorde in Standaardafrikaans en Griekwa-Afrikaans. Van die vier postulêre werkwoorde kom loop verreweg die meeste voor in Griekwa-Afrikaans, terwyl sit die mees frekwente grammatikale postulêre werkwoord in Standaardafrikaans is. Vanuit ʼn grammatikaliseringsperspektief kan sowel die vormlike as die frekwensieverskil tussen die Standaardafrikaanse en Griekwa-Afrikaanse konstruksies ʼn aanduiding wees dat die werkwoorde nie tot dieselfde mate gegrammatikaliseer het in die twee variëteite nie. In hierdie artikel word daar verder vanuit ʼn grammatikaliseringsperspektief ondersoek ingestel na die moontlike verskillende grammatikale gebruike of aanwending van postulêre werkwoorde in gesproke Griekwa-Afrikaans en geskrewe Standaardafrikaans. Daar word geargumenteer dat die bestaande beskrywing van die Standaardafrikaanse grammatikale postulêre konstruksie nie voldoende is om ook te geld as ʼn beskrywing van die konstruksie in niestandaardvariëteite van Afrikaans nie.

Sleutelwoorde: postulêre werkwoorde, Griekwa-Afrikaans, Standaardafrikaans, grammatikalisering

English Abstract

The grammatical functions that postural verbs (specifically the verbs sit, stand, lie and walk) perform in written Standard Afrikaans, is described quite extensively in existing Afrikaans linguistics research. The postural verb is commonly used in Afrikaans – similar to Dutch – to express progressive meaning. However, the question may, be asked whether it is used in the same way in non-standard language contexts or regional varieties of Afrikaans. There are, after all, already two notable differences in the way that Griekwa Afrikaans, a regional variety of Afrikaans, and Standard Afrikaans uses postural verbs grammatically. Firstly, the en conjunction in Griekwa Afrikaans V_POS en construction may be omitted, while this is not the case in Standard Afrikaans. Secondly, there is a difference in frequencies between the postural verbs in Standard Afrikaans and Griekwa Afrikaans. Of the four posture verbs, loop (“walk”) is by far the most common in Griekwa Afrikaans, while sit (“sit”) is the most frequent grammatical postural verb in Standard Afrikaans. From a grammaticalisation perspective, both the formalistic and the frequency differences between the Standard Afrikaans and Griekwa Afrikaans constructions can be an indication that the verbs are not grammaticalised to the same extent in these two varieties. In this article, we aim to investigate the possible differences in grammatical use or application of postural verbs in spoken Griekwa Afrikaans and written Standard Afrikaans to illustrate – from a grammaticalisation perspective – that the existing description of the Standard Afrikaans grammatical postural construction is not adequate to also serve as a description of the construction in nonstandardised varieties of Afrikaans.

Keywords: postural verbs, Griekwa Afrikaans, Standard Afrikaans, grammaticalisation