Kognitiewe Raamteorie: 'n ontledingsraamwerk vir tydsbelewing in diskoers

Abstract

Cognitive frame theory: an analytical framework for time differentiation in discourse. This article develops an analytical framework for the description of time differentiation in discourse based on principles set out in a previous article (Spruyt, 2000). Language is described as a communication frame within which a speaker and a hearer have to focus their attention on a common theme for meaningful discourse to take place. The discourse between parties is described as a spectrum of speech acts wherein the parties have a shared knowledge of aspects such as place, time, occasion, the intrinsic characteristics of things and processes, the type of event and the semantic features involved in causality and intentionality. This knowledge is made available by the brain in the form of epistemic frames — a speech act frame, a state frame and an event frame. An utterance is constructed by the blending of these frames. Within the epistemic framework the present tense is regarded as man's primary field of experience and the cognitive point of departure from where he metaphorically projects to a past tense mental space and a future tense mental space.


In hierdie artikel word 'n ontledingsraamwerk ontwikkel vir die beskrywing van tydsbelewing in diskoers aan die hand van die beginsels wat in 'n vorige artikel (Spruyt, 2000) uiteengesit is. Taal word as 'n kommunikasieraam beskryf waarbinne 'n spreker en 'n aangesprokene hulle aandag op 'n gemeenskaplike tema moet fokus sodat diskoers sonder misverstand kan plaasvind. Die diskoers tussen gespreksgenote word beskryf as 'n spektrum van taalhandelinge waarin die gespreksgenote versamelings kennis deel oor aspekte soos plek, tyd, geleentheid, die intrinsieke kenmerke van dinge en prosesse, die tipe gebeurtenis waaroor gepraat word en die semantiese kenmerke betrokke by oorsaaklikheid en intensionaliteit. Hierdie kennis word in die vorm van epistemiese rame deur die brein beskikbaar gestel as 'n taalhandelingsraam, 'n staatraam en 'n gebeureraam, wat deur middel van 'n vermengingproses as 'n taaluiting gekonstrueer word. Binne die epistemiese raamwerk word die teenwoordige tyd beskou as 'n grondliggende tydraam wat as die primêre belewingsruim dien waarvandaan die mens 'n kognitiewe vertrekpunt vorm vir projeksie na die verlede of die toekoms.


(S/ern Af Linguistics & Applied Language Stud: 2001 19(1&2): 43-55)