'n (N.G.) gemeente in "het kamp te Bloemfontein" gedurende die Anglo-Boereoorlog 1900-1903

Abstract

A (Dutch Reformed) congregation in "the camp at Bloemfontein" during the Anglo-Boer War 1900-1903


The two previous editions of Acta Theologica published the stories of the well-known "Tweetoringkerk" and the Dutch Reformed Mission Church of Waaihoek at the time of the Anglo-Boer War (1899-1902). The present article focuses on the third Bloemfontein Dutch Reformed congregation during that war. This congregation came into existence in the concentration camp on the outskirts of the city. It was ministered to by a number of Dutch Reformed clergymen appointed by the new colonial government. The two Lutheran pastors of Bloemfontein (Grosskopf and Arndt) also served the church in the camp. The congregation was structured along the traditional lines of the Dutch Reformed Church: there was a church council, a Sunday school, prayer meetings, a Christian Endeavour Society, and from time to time special evangelisation meetings. Both Baptism and Holy Communion were administered. The available sources reveal that the theological convictions and approach of the ministers who served in the camp relate to the 19th century (Arminian) evangelicalism (and revivals) that were so popular in America and Great Britain. When the war ended and the camp was demolished in January 1903, this first "macro-church" of Bloemfontein also ceased to exist. The article gives an interesting perspective on the religious ministry in a concentration camp during the Anglo-Boer War.


Die Anglo-Boereoorlog (1899-1902) het die drie Bloemfonteinse N.G.-gemeentes diepgrypend geraak. Hoedat die oorlog op twee hiervan, die Tweetoringkerk en die Sendinggemeente van Waaihoek, ingekom het, is in die vorige uitgawes van Acta Theologica aan die orde gestel. Hierdie artikel fokus op die oorblywende N.G.-gemeente van stad. Dit was 'n besondere gemeente. Hy sou gedurende 1900 ontstaan. Ingedruk in die tentdorpe van die konsentrasiekamp by Spitskop aan die westekant van die stad, het sy lidmate as slagoffers van die oorlog vir byna drie jaar buitengewoon ellendige en droewige omstandighede verduur. Meer as 1600 van hulle, veral kinders, sou die kamp nie oorlewe nie. Die dood, en armoede, het 'n oorheersende rol gespeel. Dit het 'n onuitwisbare merk op die kampgemeente gelaat. Toe die kamp in 1903 opgebreek is en die gemeente weer uiteengeloop het, was dít die een herinnering wat nie in die vergetelheid verlore kon raak nie. In die verhaal van die kampgemeente hieronder is die toespitsing egter op die aard van die teologiese oortuigings onderliggend aan die bediening van die gemeente. Hoe is die evangelie van Christus in 'n situasie van desperate armoede, en onvoorsiene dood, wat so bepalend oor die netjiese rye wit kloktente, sinkhutte en enkele baksteengeboutjies gehang het, gepreek? Is dit kontekstueel aangepas, óf is 'n tradisionele benadering gehandhaaf? Waar het die leraars die aksent gelê in hulle uitleg van die Skrif aan lidmate van gereformeerde belydenis? Hoe hét dit in die kamp, veral toe dit 'n geslote konsentrasiekamp nader aan die einde van 1900 geword het, met ander woorde, teologies daaraan toegegaan?


Keywords: Anglo-Boereoorlog en die kerk, Bloemfontein, Konsentrasiekamp, Kampgemeente, Gemeente en oorlog, Vrystaat, Herlewing, Anglo-Boer War and the church, Concentration camp, Camp church, Congregation and war, Free State, Revival, Revivalism


Acta Theologica Vol.22(1) 2003: 1-22